Materialen en Technieken

Voor linosnede heb je linoleum nodig, voor foamdruk foam en voor houtsnede hout. Maar waar moet je rekening mee houden? Onder dit hoofdstuk worden materialen en technieken beschreven die bij het hoogdrukken horen. Soms verbeter ik eens wat of moet ik een aanvulling schrijven. Heb je zelf wat te vertellen over materialen en technieken, stuur me dan een berichtje!

- Henny van Ham

CNC staat voor 'Computer Numerical Control' en verwijst over het algemeen naar elektrische gereedschappen die met de computer worden bestuurd, maar in het bijzonder naar lasersnijders en freesmachines.

Op die manier kun je hoogdrukvormen maken: uit een (bijvoorbeeld houten) plaat haal je materiaal weg op plaatsen waar je later geen inkt wilt hebben. Op de computer maak je het ontwerp en die tekening wordt omgezet naar voor de machine begrijpelijke commando's. Voor het maken van die tekening op de computer moet je al rekening houden met deze beperking. Een foto kan niet een-op-een naar de machine worden verstuurd, die moet op een of andere manier worden omgezet naar bewegingen die de machine later moet gaan maken. Met een tekenprogramma zoals Inkscape kun je goede tekeningen maken en eventueel foto's (laten) omzetten.

Schoonmaken is geen pretje en drukken met inkt geeft achteraf nogal wat poetswerk. Met de juiste oplosmiddelen kun je je een hoop gezwoeg besparen.

Het mag duidelijk zijn dat drukinkten op waterbasis met water kunnen worden opgelost. De boel onder de kraan afspoelen of desnoods even de spullen in een emmer laten weken is hier voldoende. Vlekken op kleding was je er gewoon uit, al laten donkere kleuren vaak nog sporen na. Een schortje en veel krantenpapier is ook bij watergedragen inkten geen overbodige luxe.

Bij inkten op oliebasis is het wat lastiger. Met het schoonmaken moet je vooraf eerst klodders inkt zoveel mogelijk wegscheppen, -schrapen of -vegen. Dan moet je de resterende inkt verdunnen. Het snelst gaat dat met een scherpe terpentine, maar dat is heftig spul. Dat zou ik voor het laatst bewaren, als het al nodig is.

Verdunnen van inkten op oliebasis kan ook met ordinaire sla-olie. Die truuk kun je ook toepassen als je de ketting van je fiets weer om het tandwiel hebt moeten leggen: de zwarte smurrie op je handen was je het best weg met een scheutje sla- (zonnebloem-, of andere plantaardige) olie. Met een papiertje alles droogwrijven en je handen zijn weer schoon. (Zogenaamde garagezeep helpt ook erg goed bij het wassen van je handen, maar je kunt dan net zo goed een scheut terpentine, zeep en een beetje zand op je handen doen)

Plantaardige olie vervliegt niet, in tegenstelling tot terpentine, dus je kunt alle inktresten op je gemak verdunnen en met papier of doek weghalen. Herhaal dat een paar keer, ga vooral niet heel hard boenen en uiteindelijk is de inkt weg. Als je het resultaat nog wat te smoezelig vindt kun je altijd nog garagezeep of een scheutje terpentine gebruiken voor de laatste kleurzweem.

In plaats van terpentine kun je ook een zogenaamde VCA gebruiken. Dat staat voor Vegetable Cleaning Agent en is een oplosmiddel op basis van plantaardige olie. Daar wordt nog het een en ander toegevoegd, bijvoorbeeld een emulgator om eventueel de resten makkelijk met water weg te kunnen spoelen.

Het is bij het schoonmaken belangrijk om niet te weinig oplosmiddel te gebruiken. Wie minder oplosmiddel wil gebruiken en met stevig boenen hetzelfde resultaat wil halen is natuurlijk vrij om dat te doen, maar aangezien plantaardige olie niet slecht is voor mens en milieu zou ik Luiheid verkiezen boven Zuinigheid.

Nog iets over inktvlekken: als je inkt (op oliebasis) op je kleren hebt, moet je die wassen vóór de inkt droog is. Niet poetsen, meteen de wasmachine of handwas in. Als je dat niet bij de hand hebt kun je proberen de vlekken er uit te halen door de boel te verdunnen met een oplosmiddel en dat oplosmiddel weer te laten opzuigen met een schoon papiertje of doekje. Steeds weer oplosmiddel erop en laten opzuigen. Heb je veel talkpoeder of zout bij hand, dan kun je in plaats van dat papiertje of doekje ook steeds weer een verse hoeveelheid poeder opbrengen, afschudden en weer opnieuw beginnen.

Vloeibare handschoen

Een heel handige manier om je handen schoon te houden is om dunne plastic wegwerphandschoenen aan te doen. Het nadeel daarvan is dat het na een poosje nat wordt vanwege het zweten en dat je minder voelt.

Als je werkt met inkten op oliebasis is er een oplossing: de vloeibare handschoen. Het is een crême die je van tevoren op je handen smeert. Het moet een echt laagje zijn, het hoeft weer niet heel dik. Het laagje crême droogt snel (vooral als je het blijft uitwrijven) en wanneer het droog is kun je je handen vuil maken. Het laagje lost alleen maar op in water, dus als je klaar bent met de werkzaamheden kun je je handen met water schoonwassen. De inkt die op je handen zat wordt mee weggewassen.

Als je per ongeluk het laagje plaatselijk oplost kun je weer een beetje crême smeren. Overigens gaan je handen ook met de vloeibare handschoen na een poosje zweten en wordt het laagje crême minder effectief.