Stempelen is een vorm van hoogdruk. Wat hoog ligt op de drukvorm wordt ingeïnkt en afgedrukt. De stempel is wellicht de allereerste druktechniek die de mensheid heeft toegepast. Het is natuurlijk heel voor de hand liggend dat een vuile hand een afdruk maakt op een lichter oppervlak.
In Mail-Art en het momenteel in zwang zijnde 'scrapbook' worden ook stempels gebruikt en het is mooi om te zien dat er momenteel veel stempels en stempelmaterialen te koop zijn. Dat is wel eens anders geweest. Alleen specialistische kantoorboekhandels hadden voorheen (een beperkt assortiment) letterstempels en een minimaal aantal kleuren stempelinkten. Om die omissie te omzeilen hebben kunstenaars vaak zelf gemaakte stempeldozen gevuld met diverse kleuren inkt.
De in de handel verkrijgbare stempels zijn meestal gemaakt van rubber of een relatief zachte kunsstof, maar er zijn ook stempels van metaal. Zelf stempels maken kan met latex of siliconenrubber. De vloeistof kun je dan gieten in een vorm waar na droging/harding een taai rubberachtige drukvorm overblijft.
Wie de beschikking heeft over een ultraviolette lamp (gezichtsbruiner) en lichtgevoelig clichémateriaal kan op deze wijze zelfs fotostempels maken. Over clichés staat meer in dit artikel.
Een andere manier om (rubberachtige) stempels te maken is het snijden en gutsen, zoals dat ook met linoleum gebeurt. Het materiaal dat je daarvoor gebruikt heet Adigraf, een groen matje met een ruitstructuur aan de achterzijde. Het is wel wat taaier dan linoleum, maar je kunt er heel fijne lijnen mee maken. Naast een guts(set) kun je wellicht ook een operatiemes nemen. Die mesjes zijn zeer scherp.
Nog makkelijker dan gutsen in het relatief taaie kunstrubber is het knippen van de drukvormpjes. Uit dun 'rubber' foam, dun kunstof dat in de speelgoedwinkel is terug te vinden als voorgestanste vormpjes, kun je makkelijk niet al te fijne afbeeldingen knippen. Het rode schaartje op deze pagina is daar een voorbeeld van.
Hebbben we het nog niet gehad over andere materialen waaruit stempels kunnen worden gehaald of waarmee gestempeld kan worden. Schoenzolen, aardappelen, op een stukje karton geplakte suiker, rijst, vermicelli, karton. Afijn, mogelijkheden te over.
Een fijne inspiratiebron is het boekje 'Stempelen, geschiedenis, toepassingen en zelf maken van stempels', door Aart van Barneveld en Ronald Wigman. De uitgave is van 1982 en uitgegeven door Bert Bakker.
